Đá Topaz & viên đá của tháng 11. Ngày nay, khi nhắc đến Birthstone ( Đá quý theo tháng sinh ), viên đá đại diện cho tháng 11 ta đều biết đấy là Topaz & Citrine. Tuy nhiên, trước đây viên đá tháng 11 chỉ là Topaz mà thôi, chính xác là Topaz vàng vô cùng nổi tiếng.
Tinh thể topaz vàng – ảnh sưu tầm
Cái tên đá Topaz bắt nguồn từ đâu?
Tên topaz bắt nguồn từ Topazios, đặt theo tên Hy Lạp cổ đại cho Đảo Topazo (còn gọi là đảo St. John hay đảo rắn Zabargad) ở Biển Đỏ. Mặc dù những viên đá màu vàng (chính xác là vàng nâu, vàng xanh) nổi tiếng được khai thác ở đó có lẽ không phải là topaz (khả năng cao là đá Peridot).
Thuở đó khoa học chưa có phát triển, nên cái tên Topaz được sử dụng chung để gọi các loại đá có ánh vàng (Topaz, Citrine, Beryl, Sapphire, Peridot, Chrysoberyl…)
Từ giữa thế kỷ 19, việc phân loại đá quý mới xuất hiện và việc định danh đá quý ngày càng rõ ràng hơn. Đến đầu thế kỷ 20, tên Topaz được thống nhất áp dụng dành riêng cho loại đá Topaz mà ta vẫn biết như ngày nay, trong khi các loại đá có màu vàng khác cũng được định danh rõ ràng.
Tại sao giới khoa học thế giới lại ưu ái cho Topaz đến vậy ? Đây vẫn là 1 bí ẩn trong lịch sử đá quý.
Do đã tồn tại hàng thế kỷ dưới cùng 1 tên gọi nên sự phân biệt và áp dụng tên mới có nhiều khó khăn, nhất là với người sử dụng ít tiếp xúc với khoa học.
Một điều quan trọng là mỗi viên đá cần một nguồn gốc lịch sử để phát triển. Nếu Topaz mặc nhiên được kế thừa lịch sử của Topazios nên được yêu thích & có giá trị cao nhất, từng 1 thời đứng đầu trong các loại đá màu vàng thì các loại đá quý màu vàng còn lại cũng buộc phải bám víu nguồn gốc lịch sử liên quan tới Topazois để tồn tại ?
Sự nhầm lẫn
VCiệc lẫn lộn tên gọi và “cần phải” gắn thêm tên “Topaz” để tăng thêm giá trị là điều chắc chắn xảy ra. Và Citrine chính là loại đá đã làm tốt nhất điều này. Dưới đây là 1 số tên gọi & diễn giải về sự nhầm lẫn:
Gold topaz = Citrine
Madeira topaz = Citrine
Salmanca topaz = Citrine
Serra topaz = Citrine
Smoky topaz = Smoky quartz
Spanish topaz = Citrine
King’s Topaz = yellow saphire
Oreintal topaz = Yellow sapphire
Việc phát hiện ra phương pháp tạo ra Citrine vàng bằng cách nung nóng Amethyst ở Brazil đã khiến Citrine xuất hiện trên thị trường hàng loạt, giá rất rẻ. Chính điều này càng làm Citrine phải bám vào danh tiếng của Topaz vàng nhiều hơn. Đó cũng chính là lúc ra đời nhiều tên gọi vừa đề cập ở trên. Xét cho cùng thì Citrine cũng là một viên đá rất đẹp.
Citrine tự nhiên – TahiGems cung cấp
Cũng ở Brazil, kể từ khi phát hiện ra các mỏ topaz lớn ở Brazil, topaz vàng đã trở nên phổ biến và giá giảm đi rất nhiều. Đến những năm 1960, phương pháp chiếu xạ để biến topaz trắng thành Topaz xanh dương đã ra đời. Nhanh chóng sau đó Topaz xanh bắt đầu tràn ngập trên thị trường và trở thành một trong những loại đá quý có giá rẻ nhất. Chính điều này vô tình làm ảnh hưởng rất lớn, thậm chí gần như xoá sổ lịch sử huy hoàng trong quá khứ của Topaz vàng. Ngày nay, có rất nhiều người chỉ biết đến Topaz xanh, ko còn biết sự tồn tại của Topaz vàng từng một thời danh tiếng chói lọi…
Topaz xanh – Tahigems cung cấp
Chính sự tự đánh mất đẳng cấp của Topaz và sự xuất hiện của nhiều các loại đá quý mới. Đến năm 1952, sau nhiều tranh cãi thì cuối cùng đá Citrine mới chính thức được Hiệp Hội Trang Sức & Đá Quý của Mỹ công nhận là viên đá thứ 2 đại diện cho tháng 11. Điều này đã dấy lên nhiều sự phản đối, nhưng cũng nhanh chóng chìm vào quên lãng cốt yếu do danh tiếng của loại đá Topaz giảm sút nhanh chóng.
Được nước đẩy thuyền, các nhà buôn đá quý quốc tế còn cố tình xoay chuyển lịch sử, họ quảng bá Topaz xanh dương cũng là đại diện cho tháng 11 như ta vẫn thường hay bắt gặp trên nhiều bài viết trong & ngoài nước ngày nay.
Tóm lại, cho dù là Topaz, Citrine hay kể cả Sapphire thì đại diện cho tháng 11 vẫn phải là một viên đá quý màu vàng, đúng như bản ngã, nguồn gốc xuất thân của truyền thống
Nguồn: Sưu tầm
