Đá Opal – Lịch sử và phân loại đá Opal. Đá Opal là một loại đá quý đặc biệt được thiên nhiên hình thành và có hiệu ứng lóe màu sặc sỡ-màu cầu vồng là những viên đá Opal có các màu của những loại đá quý khác gộp lại. Cùng Nhandaquy tìm hiểu về Opal-ngọc mắt mèo thú vị này.
Đá Opal là gì? Tên gọi Opal có nguồn gốc từ đâu?
Opal bắt nguồn từ tiếng La Mã – Opalus, có nghĩa là sắc màu. (Tên khoa học là Opan). Tên gọi này đã thể hiện được đúng hình thức bắt mắt đầy màu sắc của loại đá này. Đá Opal được coi là báu vật trong thời Trung Cổ và là vật linh thiêng được người Hy Lạp tôn sùng.
Không phải ngẫu nhiên mà đá Opan được đánh giá là một trong những loại đá quý đẹp nhất hiện nay. Nếu ai đã từng có cơ hội chiêm ngưỡng loại đá này, chắc chắn sẽ không thể dời mắt và muốn sở hữu viên đá này ngay lập tức.
Màu sắc của đá Opal có gì đặc biệt?
Bề mặt đá Opan là sự pha trộn ngẫu nhiên của nhiều màu sắc khác nhau. Trong đó có màu đỏ của hồng ngọc, màu xanh của đá Sapphire, màu vàng của Thạch anh… Vì vậy mà người Roman cổ đại tin rằng đá opan là vua của các loại đá.
Ngày nay, các chuyên gia trong lĩnh vực đá quý khi nghiên cứu về đá Opan cũng đã ưu ái sử dụng cụm từ kính vạn hoa khi miêu tả về màu sắc và vẻ đẹp đặc biệt của loại đá tự nhiên này.
Nguồn gốc của đá Opal
Đa phần các sản phẩm đá Opal trên thị trường hiện nay chủ yếu đến từ Australia, Brazil, Mexico, Mĩ. Tại Việt Nam Opan xuất hiện chủ yếu ở một số tỉnh ở vùng Tây Nguyên với chất lượng không cao, màu sắc không được bắt mắt như những viên ngoại nhập.
Các khu vực khai thác đá Opal nổi tiếng tại Úc bao gồm: Andamooka, Jundah, Coober Pedy, Lightning Ridge, Mintabie, Yowah, Quilpie và Koroit. Ngoài ra những viên đá Opal có giá trị lớn còn được tìm thấy ở các nước như Ethiopia, Slovakia, Mexico, Nevada, Canada, Hungary và Indonesia.
Sự hình thành của đá Opal
Không chỉ được yêu mến và gắn bó với con người hàng nghìn năm, đá Opal còn mất quãng thời gian xa hơn rất nhiều để được hình thành và tồn tại. Trong khi nguyên nhân chính xác của sự hình thành đá mắt mèo vẫn đang là vấn đề tranh cãi giữa các nhà nghiên cứu đá quý thì phần lớn vẫn nghiêng về giả thuyết Opal có nguồn gốc từ khoáng vật silicat bị mưa lớn mang xuống các khe đá. Hơi nước bay hơi để lại khoáng vật silicat dưới dạng lỏng sau đó dần cứng lại sau hàng triệu năm. Quá trình tạo nên đá mắt mèo từ thiên nhiên không phải một sớm một chiều, mất khoảng 5 triệu năm chỉ để hóa rắn được một mảnh Opal dài 1cm.
Sự lý giải này khá hợp lý khi các nhà khoa học đã khẳng định đá Opal có chứa nước bên trong, hàm lượng lớn nhất có thể lên tới 20% nhưng thông thường chỉ nằm trong khoảng 5%.
Sự khác biệt giữa opal thường và opal quý
Đá opal quý và giá trị cao thường thể hiện được hiệu ứng quang học đa sắc do sự nhiễu xạ ánh sáng còn loại đá opal thường thì không có tính chất này
Opal thông thường thường có màu hơi đục và mờ, tuy nhiên vẫn có những có những viên đá chất lượng thì vẫn có khả năng phát ra ánh sáng.
Dưới đây là các mẫu đá opal thường gặp:
Đá opal mã não
Nhiều loại đá opal thông thường có thể hình thành bên trong nó các hốc mắt của đá mã não nên gọi là đá opal mã não
Nhiều loại đá opal thông thường có dạng dải có thể hình thành trong các hóa thạch đá mắt trắng hoặc trong các tĩnh mạch.
Opal vân xanh rêu (moss opal)
Bạn nào chơi đá chắc cũng hay bắt gặp những mẫu thạch anh có chứa các vân hình rêu thì ở đá opal cũng có một loại như vậy.
Những vật thể giống như rêu này được hình thành từ các khoáng chất sắt khác nhau được bao bọc bởi opal tạo ra những mẫu tinh thể tuyệt đẹo này.
Ngoài ra, còn có một dạng nữa là opal cảnh tương tự như trên nhưng bên trong là cả một cảnh quan tuyệt đẹp như khu vườn hay rừng.
Có nhiều loại opal thông thường khác nhưng có hai loại quan trọng khác là opal lửa – đây là loại opal có màu cam đậm – và hyalit, loại opal trong mờ không có màu sắc.
Opal trắng
Đây là loại opal phổ biến nhất. Nó có nền trắng và từ trong suốt đến mờ và thường hiển thị màu trắng đục. Các ví dụ tốt nhất sẽ hiển thị tất cả các màu quang phổ. Hiện nay nó được coi là kém giá trị hơn so với opal đen.
Tuy nhiên opal trắng mịn vẫn có giá cao và rất hấp dẫn. Hầu hết opal trắng đến từ Marla, Úc và Whitecliffs, Úc, nhưng cũng được tìm thấy ở Hungary, Ethiopia và Canada.
Opal đen
Có màu đen toàn thân với ít hoặc không có màu trắng đục, giống này hiện đang được ưa chuộng nhất. Nền đen cho phép màu vàng, cam và đỏ ‘bật’ lên tương phản với nền tối, được cho là làm cho cách chơi màu ấn tượng hơn.
Một lần nữa cường độ và sự đầy đủ của trò chơi màu sắc lại góp phần vào việc định giá. Opal đen chủ yếu đến từ Lightning Ridge, Australia, nhưng cũng có thể được tìm thấy ở Hungary, Honduras và Mỹ.
Boulder và Matrix opal
Những giống này xảy ra khi opal hình thành trong các mạch hẹp hơn và được cắt và đánh bóng bên trong đá chủ. Đá opal lần đầu tiên được phát hiện ở Queensland, Australia, nó cũng có thể được tìm thấy ở Brazil và Canada.
Công Dụng Của Đá Opal
Nhờ màu sắc đặc trưn và những tính năng hiếm có nên đá Opal mang ý nghĩa như một loại đá may mắn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của đời sống như:
Trang trí nội thất
Ở các nước phương Tây trước đây, chỉ có vua chúa mới có thể sử dụng đá Opal để trang trí nội thất trong đền đài, cung điện hoàng gia. Ngày nay, trong một số thiết kế phòng khách hoặc vị trí trang trọng của các gia đình thượng lưu cũng có sự xuất hiện của loại đá quý này.
Vật phẩm phong thủy
Lựa chọn vật phẩm phong thủy làm từ đá Opal, bạn sẽ không cần phải lo lắng rằng liệu các thành viên trong gia đình có hợp mệnh với màu đá hay không. Nguyên nhân bởi sự đa dạng đặc trưng về màu sắc giúp nó là một trong số rất ít loại đá phù hợp với tất cả mọi người.
Đồ trang sức đính đá
Những viên đá Opal có khối lượng nhỏ và đẹp mắt thường được mài dũa thành hình ovan, hình giọt nước trong các thiết kế đồ trang sức có giá trị cao.
Làm tranh đá quý
Trong quá trình chế tác trang sức và làm vật phẩm phong thủy, những mẩu đá Opal thừa ra sẽ được sử dụng để chế tác tranh đá quý.
Hiện tranh, đá quý được làm từ đá Opal đang nhận được nhiều sự yêu thích của khách hàng vì màu sắc đa dạng và vẻ đẹp vượt bậc so với các nguyên liệu khác.
Đối với sức khỏe con người
Về mặt y học, Ngọc mắt mèo cũng được biết đến với những công dụng tích cực đối với sức khỏe con người, cụ thể, theo các nhà thạch học trị liệu, loại đá phong thủy này có khả năng phát triển trực giác cũng như có tác động tích cực tới hệ thần kinh, tuyến yên cũng như đầu xương của con người.
Đồng thời, những nguồn năng lượng tích cực được viên đá hấp thụ qua hàng ngàn năm nằm dưới lớp tro và nham thạch núi lửa có khả năng giúp chủ nhân của các trang sức chế tác từ loại đá này điều hoà tất cả các chức năng trong cơ thể, cũng như tăng sức đề kháng và bảo vệ chống bệnh nhiễm khuẩn.
Đá Opal hợp mệnh nào?
Đá mắt mèo khá phổ biến trong giới đá quý phong thủy phương Đông. Theo các chuyên gia phong thủy, vì đá mắt mèo có màu sắc rất đa dạng nên tất cả các mệnh đều có thể đeo trang sức đá Opal nhưng cần lựa chọn các dải màu khác nhau. Với người mệnh Thủy, Opal đen hoặc Opal nước sẽ là bùa hộ mệnh đem lại may mắn cho họ. Màu đỏ hoặc cam của Opal lửa sẽ phụ trợ đắc lực cho người mệnh Thổ hoặc Hỏa. Còn mệnh Kim nên chọn các viên đá mắt mèo màu trắng.
Theo phương tây, đá Opal dành cho tất cả những ai sinh vào tháng 10. Cùng với đá Tourmaline, Opal là viên đá hộ mệnh cho những người sinh ra vào tháng này.
Đá Opal khi dùng làm trang sức
Opal khá dễ vỡ. Vì vậy, với hình dạng cabochon trong trang sức cao cấp đá Opal được chế tác phải đủ dày để chịu được sự mài mòn hàng ngày và các hoạt động bảo dưỡng đồ trang sức mà không bị vỡ. Nhưng với các mẫu đá mỏng hơn, các nhà sản xuất thường phải thêm một lớp đệm cứng cáp để tạo độ bền cho viên đá. Đá mắt mèo lắp vào trong các món trang sức thường là các viên đá đã được tạo hình và có lớp nền.
Opal được ghép lớp phổ biến nhất ở hai loại là 2 lớp (doublet) và 3 lớp (triplet). Opal 2 lớp là một viên Opal mỏng được gắn thêm một lớp nền. Lớp nền này thường là obsidian, chalcedony, thủy tinh, Opal thường tự nhiên hoặc nhựa. Ba lớp là một mảng Opal mỏng được kết dính giữa một lớp mặt tròn nhô cao bằng thạch anh không màu hoặc thủy tinh trong suốt và mặt sau là obsidian, chalcedony hoặc thủy tinh đen.
Cách bảo quản trang sức đá Opal
Đạt điểm 5.5 – 6.5 trên thang độ cứng Mohs, Opal là một viên đá có độ bền trung bình. Vì vậy, bạn cần phải cẩn thận và nhẹ nhàng trong việc bảo quản viên đá:
- Không để ngoài nắng trong thời gian dài vì ngọc mắt mèo có thể bị phai màu hoặc nứt dưới ánh sáng chói và nhiệt độ cao
- Không tẩy rửa bằng nước muối vì hóa chất này có thể phá vỡ Opal.
- Opal nên được làm sạch trong các nguồn nước ngọt tự nhiên (như suối) hoặc nước máy
- Không nên đeo viên đá thường xuyên, nhất là trong các hoạt động mạnh hoặc liên quan đến hóa chất
- Bạn có thể phục hồi năng lượng cho viên đá bằng cách đặt nó dưới ánh trăng hoặc quẹt nhanh qua khói hương (cần lưu ý là sự thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ làm hỏng đá mắt mèo) hoặc bằng phương pháp truyền thống là xoa nhẹ viên đá giữa hai lòng bàn tay (không quá thô ráp)
