1. Topaz là gì?
Topaz hay là một khoáng vật silicat của nhôm và flo có công thức hóa học là Al2[SiO4](F,OH)2. Lần đầu tiên topaz được sử dụng làm đá quý trong đồ trang sức năm 1737 bởi lẽ topaz có độ cứng tương đối cao, ánh thuỷ tinh tương đối mạnh và đặc biệt là có màu sắc đa dạng. Tên gọi của Topaz bắt nguồn từ chữ Hy Lạp là topazos có nghĩa là tìm kiếm, theo ngôn ngữ Phạn cổ topaz có nghĩa là lửa. Trước đây, một số loại đá quý có màu vàng, thậm chí cả những loại màu lục cũng được gọi là topaz.
Thông thường đá quý có được màu sắc bởi 2 cách chính: 1 là do lẫn tạp chất và 2 là do khiếm khuyết trong cấu trúc tinh thể (còn gọi là màu sắc trung tâm).
Cách thứ 1, lấy Sapphire làm ví dụ: Sapphire nguyên chất vốn dĩ không màu. Nếu lẫn tạp chất Titan thì chuyển thành màu xanh dương, sang màu vàng khi lẫn Fe, lẫn Chrom thì có màu hồng, nếu nhiễm đồng thời cả Fe và Chrom với tỷ lệ thích hợp sẽ có màu cam-hồng (màu padparascha vô cùng quý hiếm). Phần lớn đá quý trong tự nhiên có được màu theo cách này.
Cách thứ 2, lấy Diamond làm ví dụ: Kim cương là carbon nguyên chất dĩ nhiên cũng không màu, vậy làm sao để có Diamond hồng, vàng fancy, xanh, đen… đó chính là do màu sắc trung tâm hay có thể hiểu là tinh thể kim cương bị khiếm khuyết gì đấy nên có các màu sắc này, thế nên xử lý chiếu xạ trên kim cương màu chỉ là chuyện rất ư là bình thường nhé…
2. Nguyên lý tạo màu và phương pháp xử lý tạo màu xanh
Trở lại với đá Topaz cũng giống với kim cương, người ra tạo ra Topaz xanh bằng cách cho các tia phóng xạ Electron, Neutron hoặc Gamma đi xuyên vào làm phá vỡ cấu trúc tinh thể, chính các khuyết tật trong cấu trúc này tạo ra màu xanh cho Topaz.
Nếu thời gian là liều thuốc chữa lành con tim tan vỡ, thì ai sẽ chữa lành “nội thương” cho những viên Topaz xanh ? Đó là tia nắng ấm mặt trời, những khiếm khuyết trong tinh thể những viên Topaz xanh có thể hấp thụ năng lượng bức xạ UV từ ánh mặt trời hoặc nguồn nhiệt cao để tự sửa chữa cấu trúc tinh thể bị khiếm khuyết và vì thế Topaz xanh sẽ nhạt màu dần.
Để hạn chế tiến trình phai màu, người ta phải tiếp tục thực hiện việc xử lý nhiệt 1 lần nữa ở mức 500oC. Quá trình xử lý nhiệt này tuy có thể kéo dài thời gian phai màu, cũng như làm sạch tinh tạp chất bên trong, nhưng cũng làm những viên Topaz xanh trở nên giòn đáng kể so với Topaz hoàn toàn tự nhiên. Vì vậy tuy mang danh độ cứng 8 Mohs nhưng Topaz xanh rất dễ mẽ gốc, xước cạnh nếu bị va chạm với vật cứng khác…
Cũng xin thông tin thêm, hầu hết các màu của Topaz là do các trung tâm màu trong đá, ngoại trừ trường hợp Imperial Topaz có màu đỏ hồng đến hồng cam gây ra bởi tạp chất Chrom. Đây cũng chính là nguyên nhân Imperial Topaz đặc biệt quý hiếm.
Cung cấp Topaz tại https://tahigems.vn
Nguồn: Sưu tầm.
